Những sự thật về hành vi, tâm lý của Gen Z và những khác biệt thú vị so với các thế hệ trước

Reading Time: 11 minutes

Gen Z được biết đến thành một thế hệ nổi trội, năng động và nhiệt huyết. Được sống trong thời đại phát triển về mọi mặt trong xã hội, gen Z có những thay đổi rất lớn về mặt tâm lý, hành vi, lối sống so với các thế hệ gen X, gen Y. Khác biệt này có thể là tích cực, cũng có thể là tiêu cực nhưng đã tạo nên một thế hệ sống trong thời đại của “sự sáng tạo”. Chúng ta hãy cùng phân tích rõ hơn về công việc sáng tạo và phân tích genz trong thời đại công việc sáng tạo nhé!

Gen Z là những ai?

Gen Z là tên gọi của thế hệ sinh ra từ năm 1997 đến năm 2012. Họ là những người trưởng thành trong thời đại phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, internet và mạng xã hội. Đó là những người có tầm nhìn toàn cầu, đa dạng văn hóa, ưa sự tự do, mới lạ và thích thử thách, trải nghiệm nhiều hơn.

Khi xã hội phát triển, mức sống của con người cũng ngày càng được nâng cao. Thế hệ gen Z được sinh ra trong điều kiện đầy đủ hơn, lối sống hiện đại, cởi mở hơn, môi trường giáo dục văn minh hơn, đặc biệt là bớt đi áp lực về kinh tế so với thế hệ cũ. Từ đó hình thành nên những con người năng động, thể hiện cá tính và cái tôi mạnh mẽ hơn, có khả năng thích nghi cao với những thay đổi nhanh chóng của xã hội. Gen Z cũng có nhiều đặc điểm khác biệt hoàn toàn so với thế hệ gen X, gen Y về thế giới quan, tâm lý, tính cách và hành vi.

Đặc điểm tâm lý, hành vi của Gen Z

Có động lực về kinh tế, quan tâm đến tư duy tài chính từ khi còn nhỏ

Mặc dù gen Z đa phần được sinh ra trong điều kiện đầy đủ, khá giả hơn, ít nhất là so với thế hệ trước. Tuy nhiên, gen Z cũng là thế hệ phải chứng kiến những khủng hoảng kinh tế như cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, đại dịch Covid-19 năm 2020, và những biến động chính trị, xã hội trên toàn thế giới. Mặc dù xét về điều kiện sống, nền tảng phát triển của gen Z có phần tốt hơn nhưng áp lực cũng vô cùng lớn. Họ vừa phải cố gắng thể theo kịp sự thành công của những người đi trước, vừa phải vượt qua sự cạnh tranh khốc liệt của kinh tế thị trường để có được công ăn việc làm ổn định, chỗ đứng vững chắc trong xã hội.

Rất nhiều gen Z được sinh ra trong gia đình bố mẹ làm kinh doanh hoặc được giáo dục, tiếp cận tư duy tài chính từ khi còn nhỏ nên đã biết cách kiếm tiền từ rất sớm. Số còn lại thì cũng nhận thức được sự bất ổn và khó khăn của cuộc sống, họ có mong muốn kiếm được nhiều tiền, đầu tư thông minh và tiết kiệm cho tương lai.

Theo một nghiên cứu của HSBC, 77% Gen Z cho biết họ muốn học cách quản lý tài chính từ khi còn nhỏ, và 70% cho biết họ muốn có một công việc ổn định và lương cao.

Tự lập, tự chủ, tôn sùng chủ nghĩa cá nhân, sống tập trung vào hiện tại

Gen Z là thế hệ có nhiều cơ hội và lựa chọn hơn các thế hệ trước, nhờ vào sự phát triển của công nghệ và internet. Họ có thể tiếp cận với nhiều nguồn thông tin, kiến thức, kỹ năng và trải nghiệm khác nhau và có thể tự quyết định con đường của mình. Chính vì lẽ đó, họ càng không muốn bị ràng buộc bởi những quy tắc, tiêu chuẩn hay kỳ vọng của xã hội, mà muốn thể hiện bản thân, khám phá và thử thách bản thân. Họ sống tập trung vào hiện tại, và không quá lo lắng về quá khứ hay tương lai.

Theo một nghiên cứu của Pew Research Center, 61% Gen Z cho biết họ muốn làm những gì mình thích, và 56% Gen Z cho biết họ muốn làm những gì mình giỏi.

Tiếp cận và tiêu thụ mạng xã hội một cách nhanh chóng

Gen Z là thế hệ sinh ra và lớn lên trong thời đại của mạng xã hội, và có khả năng sử dụng các thiết bị số như điện thoại thông minh, máy tính bảng, laptop một cách thành thạo.

Họ dành nhiều thời gian trên mạng xã hội, để giải trí, học hỏi, giao tiếp và chia sẻ. Họ có xu hướng tiêu thụ nhiều nội dung ngắn, đa dạng và hấp dẫn, như video, hình ảnh, meme, sticker, emoji, và thích những nền tảng mạng xã hội mới lạ và sáng tạo, như TikTok, Instagram, Snapchat.

Theo một nghiên cứu của GlobalWebIndex, Gen Z dành trung bình 3 giờ 4 phút mỗi ngày trên mạng xã hội, và 44% Gen Z cho biết họ thường xuyên sử dụng nhiều hơn 4 nền tảng mạng xã hội.

Tư duy về giáo dục hiện đại hơn, từ bỏ lối học hàn lâm

Chứng kiến những thay đổi của lịch sử và sự phát triển ngoạn mục của khoa học, công nghệ hiện đại những bạn trẻ gen Z có lẽ đã hiểu được tầm quan trọng của tri thức trong mọi mặt của đời sống. Gen Z được đầu tư nền tảng giáo dục tốt hơn từ khi còn nhỏ, trong đó, nhiều bạn trẻ cũng đề cao việc học hành, trau dồi những kỹ năng và kiến thức có ích cho cuộc sống và sự nghiệp của mình từ rất sớm.

Họ không hài lòng với hệ thống giáo dục truyền thống, mà muốn có những hình thức học tập linh hoạt, sáng tạo và cá nhân hóa. Đó không phải là chỉ học ở trường, mà còn học ở nhà, trên mạng, và ở nhiều nơi khác.

Họ không chỉ học những môn học hàn lâm, mà còn học những môn học thực tế, như kinh doanh, lập trình, ngoại ngữ, nghệ thuật.

Theo một nghiên cứu của Pearson, 81% Gen Z cho biết họ muốn học theo cách của mình, và 75% Gen Z cho biết họ muốn học những gì có liên quan đến sở thích của mình.

Gen Z thường quan tâm hơn đến các vấn đề về an ninh phi truyền thống

Gen Z là thế hệ phải đối mặt với nhiều vấn đề về an ninh phi truyền thống, như biến đổi khí hậu, đại dịch, khủng bố, tội phạm mạng, bạo lực xã hội. Họ nhận thức được sự nguy hiểm và ảnh hưởng của những vấn đề này đến cuộc sống của mình và của nhân loại, và có ý thức trách nhiệm và hành động để đóng góp vào việc giải quyết những vấn đề này.

Chúng ta có thể thấy rất nhiều những tổ chức phi chính phủ, các nhóm tình nguyện viên, các câu lạc bộ với sự tham gia của rất nhiều bạn trẻ gen Z, cùng chung tay giải quyết các vấn đề xã hội như bảo vệ môi trường, giúp đỡ người dân vượt qua đại dịch, … Điều này đã cho thấy ý thức, trách nhiệm cộng đồng đáng tuyên dương của các bạn trẻ gen Z hiện nay.

Theo một nghiên cứu của World Economic Forum, 41% Gen Z cho biết họ lo lắng về biến đổi khí hậu, 36% Gen Z cho biết họ lo lắng về đại dịch, và 31% Gen Z cho biết họ lo lắng về khủng bố.

Có niềm tin vào các vấn đề về tín ngưỡng tôn giáo.

Gen Z là thế hệ có niềm tin mạnh mẽ vào các vấn đề về tín ngưỡng tôn giáo, và coi đó là một nguồn cảm hứng và động lực cho cuộc sống. Họ không chỉ tuân theo những giáo lý, nghi lễ hay thực hành tôn giáo của gia đình hay xã hội, mà còn tìm hiểu và khám phá những tôn giáo khác, và có thể kết hợp nhiều tôn giáo trong cách sống của mình.

Tuy nhiên, thế hệ Gen Z hầu hết đều bác bỏ việc mê tín, dị đoan, họ thường tiếp cận tâm linh dưới góc độ khoa học, có lý lẽ, dẫn chứng rõ ràng, thuyết phục.

Họ cũng có thái độ cởi mở và tôn trọng đối với những người có tôn giáo khác, và không để tôn giáo gây ra sự phân biệt hay xung đột.
Quan tâm đến các lĩnh vực tâm lý, sức khỏe tâm thần

Gen Z là thế hệ quan tâm đến các lĩnh vực tâm lý, sức khỏe tâm thần, và coi đó là một phần quan trọng của cuộc sống. Họ không ngại nói về những vấn đề tâm lý, cảm xúc hay tâm trạng của mình, và tìm kiếm sự giúp đỡ và hỗ trợ khi cần.
Họ cũng có thái độ thấu hiểu và đồng cảm đối với những người có vấn đề tâm lý, và không coi đó là một điều xấu hay bị kỳ thị. Họ có những cách chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bản thân, như thiền, yoga, nghe nhạc, đọc sách, vẽ tranh, viết nhật ký.

Coi trọng diện mạo bên ngoài và coi đó là một nỗi ám ảnh

Gen Z là thế hệ coi trọng diện mạo bên ngoài, và coi đó là một yếu tố ảnh hưởng đến sự tự tin, hạnh phúc và thành công của mình. Họ chú trọng đến việc chăm sóc sắc đẹp, thời trang, phong cách, và thể hiện bản thân qua hình ảnh.

Họ cũng dễ bị ảnh hưởng bởi những tiêu chuẩn về nhan sắc được đặt ra bởi xã hội, mạng xã hội, người nổi tiếng, quảng cáo. Họ có thể cảm thấy tự ti, mặc cảm, áp lực hay không hài lòng với bản thân, và có thể sử dụng những biện pháp như chỉnh sửa ảnh, phẫu thuật thẩm mỹ, ăn kiêng, tập thể dục để cải thiện diện mạo của mình.

Theo một nghiên cứu của Dove, 80% Gen Z cho biết họ không hài lòng với cơ thể của mình, và 57% Gen Z cho biết họ đã từng chỉnh sửa ảnh của mình trước khi đăng lên mạng xã hội.

Gen Z quan tâm và coi trọng đến những giá trị cuộc sống

Gen Z là thế hệ quan tâm và coi trọng đến những giá trị cuộc sống, như tình yêu, gia đình, bạn bè, sự nghiệp, sở thích, đam mê, mục tiêu, ý nghĩa. Họ không chỉ muốn sống để kiếm tiền, mà còn muốn sống để tận hưởng, trải nghiệm và góp phần vào thế giới.

Họ có những ước mơ và kế hoạch cho tương lai, và không ngừng theo đuổi và thực hiện chúng. Họ cũng biết cân bằng giữa công việc và cuộc sống, và dành thời gian cho những người và những việc mình yêu thích.

Theo một nghiên cứu của Deloitte, 94% Gen Z cho biết họ muốn có một cuộc sống hạnh phúc, và 77% Gen Z cho biết họ muốn có một cuộc sống có ý nghĩa.

Thích thể hiện bản thân trên mạng xã hội

Gen Z là thế hệ thường xuyên sử dụng mạng xã hội để thể hiện bản thân, quan điểm, cảm xúc, sở thích, đam mê, tài năng, thành tựu của mình. Họ thích tạo ra và chia sẻ những nội dung sáng tạo, hấp dẫn, thú vị, và nhận được sự quan tâm, phản hồi, tương tác từ người khác.

Họ cũng thích theo dõi và bình luận về những nội dung của người khác, đặc biệt là những người nổi tiếng, có ảnh hưởng, có chung sở thích hoặc quan điểm với mình. Họ cũng có thể sử dụng mạng xã hội để tham gia vào những hoạt động, sự kiện, chiến dịch, phong trào có tính cộng đồng, xã hội, nhân văn.

Thích thể hiện phong cách của bản thân

Gen Z là thế hệ thích thể hiện phong cách của bản thân, qua cách ăn mặc, trang điểm, làm tóc, phụ kiện, đồ dùng cá nhân. Họ không bị giới hạn bởi những xu hướng, thời trang hay tiêu chuẩn của xã hội, mà tự do lựa chọn những gì phù hợp và thể hiện được cá tính, sở thích, quan điểm của mình.

Họ cũng thường thay đổi phong cách của mình theo tâm trạng, hoàn cảnh, mục đích.

Thực tế không thực dụng

Gen Z nhận thức được những khó khăn, thách thức và cạnh tranh của cuộc sống, và có sự chuẩn bị và nỗ lực để đối mặt với chúng. Họ không mơ ước những điều xa vời, không tầm với, mà mục tiêu hướng đến những điều có thể đạt được, có ích cho bản thân và xã hội.

Tuy nhiên, họ cũng không thực dụng đến mức bỏ qua những giá trị, niềm tin, đam mê, sở thích của mình, mà cố gắng kết hợp chúng với những mục tiêu thực tế.

Theo một nghiên cứu của McKinsey, 65% Gen Z cho biết họ muốn có một công việc mà họ yêu thích, và 52% Gen Z cho biết họ muốn có một công việc mà họ có thể góp phần vào xã hội.

Vui vẻ và linh hoạt là một yếu tố cần thiết trong môi trường làm việc

Gen Z là thế hệ vui vẻ và linh hoạt, và coi đó là một yếu tố cần thiết trong môi trường làm việc. Họ không thích những công việc nhàm chán, cứng nhắc, áp đặt, mà thích những công việc thú vị, sáng tạo, tự do, linh động.

Họ cũng không thích những môi trường làm việc nghiêm khắc, cạnh tranh, áp lực, mà thích những môi trường làm việc vui vẻ, hợp tác, thân thiện, hỗ trợ.

Khả năng xử lý nhiều thông tin cùng một lúc khá nhanh so với thế hệ trước.

Gen Z là thế hệ khả năng xử lý nhiều thông tin cùng một lúc khá nhanh so với thế hệ trước, nhờ vào sự phát triển của công nghệ và internet. Họ có thể tiếp cận, lọc, phân tích, đánh giá và sử dụng nhiều nguồn thông tin khác nhau, từ nhiều kênh, nền tảng, thiết bị khác nhau, và có thể chuyển đổi giữa chúng một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Họ cũng có thể xử lý nhiều nhiệm vụ, hoạt động, sự kiện cùng một lúc, và có thể chia sẻ, truyền đạt, tương tác với nhiều người, nhóm, cộng đồng khác nhau. Họ có thể nắm bắt và tiếp thu nhanh chóng những xu hướng, thay đổi, cập nhật mới nhất của thế giới.

Theo một nghiên cứu của Microsoft, Gen Z có thể chú ý đến một nội dung trong 8 giây, và có thể xử lý 5 lần nhiều thông tin hơn thế hệ trước.

Biết kiểm soát thông tin cá nhân của mình

Gen Z là thế hệ biết kiểm soát thông tin cá nhân của mình, và coi đó là một kỹ năng cần thiết trong thời đại của công nghệ số. Họ nhận thức được rằng thông tin cá nhân của họ có thể bị lộ, bị lợi dụng, bị xâm phạm, bị tấn công bởi những kẻ xấu, những tổ chức, những chính quyền có ý đồ không tốt.

Họ cũng nhận thức được rằng thông tin cá nhân của họ có thể ảnh hưởng đến hình ảnh, danh tiếng, sự nghiệp, cuộc sống của họ. Do đó, họ biết cách bảo vệ, bảo mật, lựa chọn, chỉnh sửa, xóa bỏ những thông tin cá nhân của mình trên mạng xã hội, internet, các thiết bị số.

Nhận thức rõ được tầm quan trọng của sự kết nối con người với con người.

Gen Z không chỉ sử dụng công nghệ và internet để kết nối với những người xa lạ, mà còn để duy trì, củng cố, phát triển những mối quan hệ với những người thân yêu, bạn bè, đồng nghiệp, đối tác. Họ không những kết nối với những người có cùng quốc tịch, văn hóa, tôn giáo, mà còn kết nối với những người có nền văn hóa, tôn giáo, quan điểm khác, và học hỏi, trao đổi, tôn trọng nhau.

Họ cũng không chỉ kết nối với những người sống cùng thời đại, mà còn kết nối với những người sống trước, sau, và bên cạnh họ, và truyền bá, gìn giữ, phát huy những giá trị, truyền thống, di sản của nhân loại.

Kết luận

Trên đây là toàn bộ những chia sẻ đầy thú vị về thế hệ Gen Z trong thế hệ sáng tạo nội dung. Có thể nói, Gen Z là thế hệ của tương lai, họ là những người có khả năng thích nghi, sáng tạo và đề cao tinh thần trách nhiệm với xã hội. Để hiểu hơn về thế hệ Gen Z, thì những người viết lách, những người làm công việc sáng tạo cần kết nối với nhau và giao thoa giữa thế hệ Gen Z với Gen Z và Gen Y.