Người Làm Content Ứng Dụng Tư Duy Sáng Tạo Trong Sản Xuất Nội Dung Thế Nào?

Reading Time: 14 minutes[tldr]

Bạn có biết rằng: tư duy sáng tạo trong content là một trong những kỹ năng quan trọng nhất để thành công trong ngành này? Tư duy sáng tạo giúp bạn tạo ra những nội dung hấp dẫn, độc đáo và mang lại giá trị cho khách hàng. Nhưng làm thế nào để phát triển tư duy sáng tạo trong quá trình sản xuất content, đặc biệt khi bạn chọn theo đuổi sự nghiệp độc lập?

Tư duy sáng tạo là gì?

Trong bối cảnh kinh doanh – marketing – xây dựng thương hiệu cá nhân: Tư duy sáng tạo là khả năng tìm ra những giải pháp mới, khác biệt và hiệu quả cho những vấn đề, thách thức hoặc nhu cầu.

Nó không chỉ có ở những thiên tài, mà bất kỳ ai cũng có thể rèn luyện và nuôi dưỡng kỹ năng này theo thời gian.

Tư duy sáng tạo trong sản xuất nội dung gồm hai bước chính: 

• Sản sinh ý tưởng (divergent thinking): quá trình tạo ra nhiều ý tưởng khác nhau, không giới hạn bởi những quy tắc hay tiêu chuẩn thông thường.
• Lựa chọn ý tưởng (convergent thinking): quá trình đánh giá, phân tích và chọn ra những ý tưởng phù hợp nhất với mục tiêu và người dùng.

Tầm quan trọng của tư duy sáng tạo trong ngành content

Content Marketing là một trong những ngành có sự cạnh tranh khốc liệt nhất hiện nay. Hàng ngày, hàng tỷ nội dung được tạo ra và lan truyền trên các kênh truyền thông khác nhau.

Để nổi bật và thu hút sự chú ý của khách hàng, bạn cần có những nội dung sáng tạo, độc đáo và mang lại giá trị cho người đọc. 

Kỹ thuật sáng tạo & giải quyết các bài toán kinh doanh “theo cách của bạn” sẽ giúp kết hợp những yếu tố khác nhau, tạo ra những góc nhìn mới, cách thức triển khai mới, creative content mang tính đột phá…

Một số ví dụ về tư duy sáng tạo trong content của các brand lớn

1. Coca-Cola.

Một lon nước ngọt chỉ chứa nước, đường và các hợp chất tổng hợp mùi hương, gas… thì có gì để khiến hàng tỷ người say mê nếu không có sự góp sức của các chiến dịch & nội dung sáng tạo trong từng đó năm của thương hiệu này? 

Rất nhiều chiến dịch và content độc đáo ấn tượng, như Share a Coke, The Happiness Machine, The World’s First Vending Machine Where You Pay With A Hug, The Social Media Guard, The Friendly Twist, The Small World Machines…

Trong chiến dịch này, nhiều người phải xếp hàng chờ được in tên lên chai Coca hay tìm kiếm các gian hàng trong siêu thị chỉ để tìm thấy chai Coca mang tên mình.

Những chiến dịch của Coca- Cola không chỉ tăng cường nhận diện thương hiệu, thúc đẩy doanh số bán hàng, mà còn tạo ra những trải nghiệm tuyệt vời cho khách hàng, khẳng định nhiều giá trị của Coca-Cola như niềm vui, sự kết nối và sự quan tâm.

2. BuzzFeed.

BuzzFeed là một trong những trang web nổi tiếng về nội dung giải trí, tin tức và thời trang.

BuzzFeed đã sử dụng tư duy sáng tạo trong sản xuất content để hấp dẫn và thu hút hàng triệu lượt xem, như The Dress, Tasty, Worth It, Try Guys, BuzzFeed Unsolved và nhiều chuyên mục khác.

Trong đó, nổi bật nhất có thể kể đến kênh hướng dẫn nấu ăn Tasty – trang Facebook thành công nhất với hơn 100 triệu người theo dõi.

Ngoài ra, để tiếp cận lượng khán giả rộng rãi trên thế giới, họ cũng sản xuất nội dung thành nhiều thứ tiếng và mời người nổi tiếng đến thảo luận và làm món ăn yêu thích. Những nội dung này không chỉ mang lại sự thú vị, giải trí và thông tin cho người đọc, mà còn tạo ra những cộng đồng và sự tương tác cao.

Những kỹ thuật tư duy sáng tạo “thần sầu” trong content

Để phát triển tư duy sáng tạo, bạn có thể áp dụng những kỹ thuật sau đây.

a. Công não (Brainstorming) 

Công não là một kỹ thuật tư duy sáng tạo phổ biến, được sử dụng để tạo ra nhiều ý tưởng mới trong một thời gian ngắn, tiến hành theo nhóm hoặc một mình.

Ví dụ: Sử dụng phương pháp tư duy sáng tạo BRAINSTORMING để lên ý tưởng mới lạ – hữu ích, nhằm “remake” kênh TikTok @thachlamcontent của anh Thạch, mình và anh đã cùng thực hiện các bước sau.

• Xác định vấn đề (tháng 1/ 2024):

  • Nội dung ngồi trước điện thoại chia sẻ kinh nghiệm/ câu chuyện bản thân đã được nhiều chuyên gia nhiều lĩnh vực triển khai, nếu làm theo hướng đó thì kênh không tạo được sự khác biệt.
  • Chất lượng video (quay dựng, ánh sáng, thu âm, hậu kỳ) nhìn chung còn kém. Kịch bản chia sẻ nhiều kiến thức hay nhưng khâu production chưa đủ thu hút & giữ chân người xem.

• Tạo ra thật nhiều ý tưởng (số lượng quan trọng hơn chất lượng): phù hợp nhất với mục tiêu xây kênh + hành vi người dùng nền tảng; ghi lại bằng giấy bút, app, nhóm trò chuyện Zalo. Ưu tiên độ phù hợp, độc đáo sáng tạo của các idea.

• Đánh giá, chọn lọc ra những ý tưởng cuối cùng: Để remake kênh theo đúng mục tiêu ban đầu “Khởi nghiệp chuyên môn sáng tạo nội dung & Truyền cảm hứng theo đuổi sự nghiệp độc lập”.

  • ĐỊNH HƯỚNG CONTENT – Chia sẻ nhiều hơn về các kỹ năng làm content đa kênh: viết kịch bản video ngắn, storytelling content, creative content, dùng chatGPT… 
  • KỊCH BẢN TIỂU PHẨM – Cải thiện chất lượng kịch bản: không quá tập trung vào drama/ xung đột (vì cảm giác quá kịch tích/ chứa các từ ngữ sắc thái tiêu cực có thể khiến TikTok đánh gậy video); tăng hàm lượng cảm xúc hài hước, vui nhộn, giải trí cho người xem.
  • KỊCH BẢN BẮT TREND – Bắt trend âm nhạc, điệu nhảy (đơn giản) đang thịnh hành.
  • QUAY DỰNG – Mua thêm thiết bị setup ánh sáng chuyên nghiệp, đạo cụ trang trí góc quay.
  • QUAY DỰNG – Nghiên cứu các kênh có lượng follow cao – làm cùng mảng tiểu phẩm hài, chia sẻ kỹ năng content/ sáng tạo nội dung, kể chuyện làm freelancer/ khởi nghiệp độc lập: Take note những điều đáng học hỏi trong cách làm video của các kênh này.

Trên đây là những gì được tóm gọn sau cùng, sau rất nhiều phiên brainstorm giữa mình và anh Thạch để tìm ra hướng cải thiện chất lượng nội dung & video đăng tải trên kênh @thachlamcontent.

b. Sơ đồ tư duy (Mind Mapping) 

Sơ đồ tư duy là một kỹ thuật tư duy sáng tạo giúp bạn tổ chức, liên kết và mở rộng những ý tưởng của bạn theo một cách trực quan, có hệ thống. Sơ đồ tư duy thường được vẽ theo dạng cây, với một ý tưởng chính ở trung tâm, và những ý tưởng phụ được phân nhánh ra từ đó. 

Sơ đồ tư duy bao gồm các bước sau.

• Xác định ý tưởng chính và ghi nó ở trung tâm của sơ đồ. 
• Tạo ra những ý tưởng phụ liên quan đến ý tưởng chính.
• Nối những ý tưởng phụ với ý tưởng chính bằng những đường thẳng hoặc cong. 
• Tạo ra những ý tưởng phụ cấp hai, cấp ba, v.v.

Sơ đồ tư duy giúp bạn:

• Làm rõ và cụ thể hóa những ý tưởng khởi phát (gốc cây).
• Khám phá tương đồng và khác biệt giữa các ý tưởng (ví dụ trong ví dụ website của anh Thạch: topic SEO-keyword có thể vừa xuất hiện trong mục Practical Skills, vừa nằm trong mục SEO & Tech).
• Kết hợp, biến đổi hoặc đảo ngược các ý tưởng cũ (SEO-keyword trong phần Practical Skills có thể là 1 phần của bộ kỹ năng, 1 ngách công việc chuyên môn người làm Nội Dung tự do có thể theo đuổi); đồng thời có thể giống bài viết này (triển khai cực kỳ chi tiết từng loại Search Intent của người dùng, quá trình tối ưu SEO cho từng yếu tố trong bài viết, trên website…).
• Trình bày những ý tưởng của bạn một cách rõ ràng, sáng tạo và hấp dẫn.

c. Scamper 

Scamper là một kỹ thuật tư duy sáng tạo dựa trên việc đặt ra những câu hỏi để thay đổi, cải tiến hoặc biến đổi một sản phẩm, dịch vụ, quy trình hoặc ý tưởng. 

Scamper là viết tắt của 7 từ tiếng Anh.

• Substitute (Thay thế)
• Combine (Kết hợp)
• Adapt (Thích nghi)
• Modify (Sửa đổi)
• Put to another use (Sử dụng cho mục đích khác)
• Eliminate (Loại bỏ)
• Reverse (Đảo ngược)

Ví dụ: Một brand về thời trang muốn tạo ra một chiến dịch content để quảng bá cho bộ sưu tập mới của mình. Họ có thể áp dụng kỹ thuật Scamper như sau.

• Substitute: Thay thế những người mẫu quen thuộc bằng những người có nét đặc trưng, độc đáo hoặc có câu chuyện thú vị để tạo sự chú ý và tương tác với khán giả. Đó là lý do vì sao ngày càng nhiều người mẫu có ngoại hình, chiều cao, xu hướng tính dục & cách thể hiện bản dạng giới khác biệt, độc đáo xuất hiện khắp nơi, cực kỳ nhiều trong mảng thời trang.
• Combine: Kết hợp những trang phục, phụ kiện, màu sắc hoặc chất liệu khác nhau để tạo ra những phong cách mới lạ và độc đáo.
• Adapt: Thích nghi với xu hướng, sở thích hoặc nhu cầu của khách hàng để tạo ra những nội dung phù hợp và hấp dẫn hơn.

Ví dụ: Ngoài những nội dung quảng cáo sản phẩm, bạn có thể bổ sung tuyến nội dung về cách phối đồ bắt trend, phối đồ cùng với phụ kiện, cách kết hợp màu trang phục, …

• Modify: Sửa đổi những yếu tố như hình ảnh, âm thanh, video, chữ viết, layout, font chữ, màu sắc, tone, style… để tạo ra những nội dung khác biệt và đẹp mắt hơn.

Ví dụ: Cherry vintage 01

• Put to another use: Sử dụng những sản phẩm, dịch vụ hoặc ý tưởng cho mục đích khác nhau để tạo ra những nội dung mới mẻ và thú vị hơn. Ví dụ: Sử dụng những chiếc áo len làm khăn choàng, sử dụng những chiếc quần jeans làm túi xách, sử dụng những chiếc vòng tay làm trang sức cho tóc…
• Eliminate: Loại bỏ những yếu tố không cần thiết, lỗi thời, nhàm chán hoặc gây phiền nhiễu cho khách hàng để tạo ra những nội dung tinh gọn, đơn giản và hiệu quả hơn. Xu hướng Minimalism (Tối giản) trong thời trang đã là minh chứng của việc ‘cắt bớt’ những gì rườm rà, lỗi thời… để tôn lên giá trị lý tính & sự nguyên bản của thời trang.
• Reverse: Đảo ngược những quy tắc, thói quen, giả định hoặc kỳ vọng của khách hàng để tạo ra những nội dung bất ngờ, gây sốc hoặc hài hước.

d. Sáu chiếc mũ tư duy (Six Thinking Hats) 

Sáu chiếc mũ tư duy là một kỹ thuật tư duy sáng tạo giúp bạn thay đổi những góc nhìn, những thái độ và những cách tiếp cận khác nhau khi xử lý một vấn đề, một thách thức hoặc một nhu cầu. Sáu chiếc mũ tư duy thường được sử dụng theo nhóm, nhưng bạn cũng có thể tự áp dụng một mình. 

Sáu chiếc mũ tư duy & Ứng dụng thực tế trong việc phát triển mô hình kinh doanh số cho Thạch làm content.

• Mũ trắng (White Hat):Tập trung vào những dữ liệu, sự kiện, thông tin và số liệu có liên quan đến nội dung. VD: Các số liệu thống kê của các công ty nghiên cứu thị trường về bức tranh Solo Content Creators?
• Mũ đỏ (Red Hat): Tập trung vào những cảm xúc, cảm nhận, trải nghiệm và ý kiến cá nhân liên quan đến nội dung. VD: Góc nhìn từ người làm văn phòng 8to5, từ các C-levels, từ các startup, từ các SMEs… về làn sóng Solo-working?
• Mũ đen (Black Hat): Tập trung vào những mặt tiêu cực, nhược điểm, rủi ro và vấn đề có thể xảy ra với nội dung. VD: 7749 mặt tiêu cực khi lựa chọn con đường khởi nghiệp/ làm việc một mình (về tài chính, về nguồn lực, về khối lượng công việc cần xử lý, về định hướng phát triển lâu dài…).

• Mũ vàng (Yellow Hat): Tập trung vào những mặt tích cực, ưu điểm, lợi ích và giá trị của nội dung. VD: 9981 ưu thế khi chọn con đường khởi nghiệp/ làm việc một mình (tự do với ý tưởng, với sản phẩm và mô hình kinh doanh, chủ động lựa chọn core member phù hợp triết lý làm việc, được trải nghiệm & tích lũy kinh nghiệm đa ngành (Multi-Domain), hứa hẹn thu nhập trong dài hạn sau 1-2 năm đầu tiên xây nền…).

• Mũ xanh (Blue Hat): Tập trung vào những ý tưởng, giải pháp, cải tiến và sáng kiến cho nội dung. VD: Có những giải pháp nào giúp gia tăng thói quen tư duy sáng tạo cho solo-ers trong quá trình sản xuất content?
• Mũ xanh lá (Green Hat): Tập trung vào việc tổ chức, kiểm soát, đánh giá và cải thiện quá trình tư duy sáng tạo. VD: Những công việc, cách làm nào của solo-ers khi tự sản xuất content có thể đóng gói thành quy trình?

Những cách thức giúp SOLO-ERS tư duy sáng tạo trong sản xuất nội dung

Bạn có thể áp dụng vài cách dưới đây để kích hoạt tư duy sáng tạo trong khi làm content.

Tạo môi trường thúc đẩy sự sáng tạo.

Một môi trường thúc đẩy sự sáng tạo là một môi trường có những đặc điểm sau.

• Tôn trọng và khuyến khích những ý tưởng mới, dù chúng có vẻ điên rồ, khó hiểu hoặc không thực tế.
• Tạo ra những cơ hội, thách thức và động lực để kích thích sự tò mò, học hỏi và thử nghiệm của cá nhân.
• Cung cấp những nguồn lực, công cụ và hỗ trợ cần thiết để giúp cá nhân thực hiện những ý tưởng của mình.
• Tạo ra một không gian làm việc thoải mái, sạch sẽ, đẹp mắt và phù hợp với sở thích và tính cách của cá nhân.
• Tạo ra một không khí làm việc vui vẻ, thân thiện, hòa đồng và hợp tác giữa các cá nhân và nhóm.

Tạo ra những sự kết hợp mới.

Một cách thức giúp cá nhân sáng tạo hơn khi làm content là tạo ra những sự kết hợp mới. Đây là việc kết hợp những yếu tố, khái niệm, ý tưởng hoặc nội dung khác nhau để tạo ra những nội dung mới mẻ, độc đáo và hấp dẫn. Những sự kết hợp mới có thể là:

• Kết hợp những thể loại, phong cách, định dạng hoặc kênh truyền thông khác nhau. Ví dụ: Kết hợp những thể loại như hài, kinh dị, tâm lý, hành động… để tạo ra những nội dung video, podcast, blog, infographic…
• Kết hợp những lĩnh vực, ngành nghề, chuyên môn hoặc kiến thức khác nhau. Ví dụ: Kết hợp những lĩnh vực như nghệ thuật, khoa học, văn hóa, lịch sử, thể thao… để tạo ra những nội dung giáo dục, giải trí, thông tin, tư vấn…
• Kết hợp những ý tưởng, giải pháp, sản phẩm hoặc dịch vụ khác nhau. Ví dụ: Kết hợp những ý tưởng như du lịch, ẩm thực, âm nhạc, thời trang, công nghệ… để tạo ra những nội dung quảng cáo, marketing, bán hàng, khuyến mãi…

Đặt những câu hỏi hợp lý.

Một cách thức nữa để giúp bạn tư duy sáng tạo hơn khi làm content là đặt những câu hỏi hợp lý. Bạn có thể đặt những câu hỏi cho bản thân, cho người đọc, cho người dùng, cho khách hàng, cho đối thủ, cho sản phẩm, cho dịch vụ, cho vấn đề, cho thách thức, cho nhu cầu, v.v. để tạo ra những nội dung mang lại sự tò mò, thú vị hoặc giải đáp cho người đọc.

Bạn có thể sử dụng những kỹ thuật như.

• Đảo ngược: Bạn có thể đảo ngược một câu hỏi, một giả định, một giải pháp, một quyết định, một kết quả, v.v. để tạo ra những câu hỏi mới, khác biệt và thách thức cho bản thân hoặc cho người đọc. 
• Mở rộng: Bạn có thể mở rộng một câu hỏi, một giả định, một giải pháp, một quyết định, một kết quả, v.v. để tạo ra những câu hỏi mới, rộng hơn và sâu hơn cho bản thân hoặc cho người đọc. 
• Thu hẹp: Bạn có thể thu hẹp một câu hỏi, một giả định, một giải pháp, một quyết định, một kết quả, v.v. để tạo ra những câu hỏi mới, hẹp hơn và cụ thể hơn cho bản thân hoặc cho người đọc. 

Tạo ra những góc nhìn mới.

Một cách thức khác để giúp bạn sáng tạo hơn khi làm content là tạo ra những góc nhìn mới. Bạn có thể tạo ra những góc nhìn mới cho bản thân, cho người đọc, cho người dùng, cho khách hàng, cho đối thủ, cho sản phẩm, cho dịch vụ, cho vấn đề, cho thách thức, cho nhu cầu, v.v. để tạo ra những nội dung mang lại sự bất ngờ, sự thay đổi hoặc sự phát triển cho người đọc.

Bạn có thể sử dụng những kỹ thuật như.

• Đặt mình vào vị trí của người khác: Bạn có thể đặt mình vào vị trí của người khác, như người đọc, người dùng, khách hàng, đối thủ, v.v. để hiểu rõ hơn về những nhu cầu, những mong muốn, những vấn đề, những thách thức, những giải pháp, những quyết định, những kết quả, v.v. của họ. 
• Đổi vai trò: Bạn có thể đổi vai trò với người khác, như người đọc, người dùng, khách hàng, đối thủ, v.v. để tạo ra những tương tác, những trải nghiệm, những cảm xúc, những phản hồi, những ý kiến, những đề xuất, v.v. mới cho bản thân hoặc cho người đọc. 
• Thay đổi góc nhìn: Bạn có thể thay đổi góc nhìn về một vấn đề, một thách thức, một nhu cầu, một sản phẩm, một dịch vụ, v.v. để tạo ra những nội dung mới, khác biệt và hiệu quả cho người đọc.

Loại bỏ những thói quen tiêu cực.

Một cách thức cuối cùng để giúp bạn sáng tạo hơn khi làm content là loại bỏ những thói quen tiêu cực. Những thói quen tiêu cực là những hành vi, những tư tưởng, những cảm xúc, những thái độ, những niềm tin, v.v. có thể ảnh hưởng xấu đến sự sáng tạo của bạn. Những thói quen tiêu cực có thể là:

• Sợ hãi: khi đối mặt với những vấn đề, những thách thức, những nhu cầu, những ý tưởng, những giải pháp, những quyết định, những kết quả, v.v. mới, khó khăn hoặc không chắc chắn.
• Thiếu tự tin: về bản thân, về những kiến thức, những kinh nghiệm, những kỹ năng, những giá trị, những mục tiêu, những kỳ vọng, v.v. của mình. Bạn có thể thiếu tự tin khi so sánh, cạnh tranh, hợp tác, giao tiếp, trình bày, v.v. với người khác. Thiếu tự tin có thể làm bạn tự ti, e ngại, ngại ngùng, v.v. và không dám sáng tạo.
• Hạn chế: bản thân, về những ý tưởng, những giải pháp, những quyết định, những kết quả, v.v. của mình. Hạn chế có thể làm bạn bị gò bó, bị ràng buộc, bị giới hạn, v.v. và không dám sáng tạo.
• Lười biếng: Bạn có thể lười biếng khi làm content, về những ý tưởng, những giải pháp, những quyết định, những kết quả, v.v. của mình. Lười biếng có thể làm bạn bị thụ động, bị lạc hậu, bị bỏ rơi, v.v. và không dám sáng tạo.

Để loại bỏ những thói quen tiêu cực, bạn cần thực hiện những bước sau.

• Nhận biết: Bạn cần nhận biết những thói quen tiêu cực của bản thân, bằng cách quan sát, phản ánh, ghi chép, v.v. những hành vi, những tư tưởng, những cảm xúc, những thái độ, những niềm tin, v.v. của mình khi làm content. 
• Thay đổi: những thói quen tiêu cực của bản thân, bằng cách tìm kiếm, học hỏi, áp dụng, v.v. những hành vi, những tư tưởng, những cảm xúc, những thái độ, những niềm tin, v.v. tích cực và sáng tạo khi làm content.
• Duy trì: Bạn cần duy trì những thói quen tích cực và sáng tạo của bản thân, bằng cách luyện tập, củng cố, khích lệ, v.v. những hành vi, những tư tưởng, những cảm xúc, những thái độ, những niềm tin, v.v. của mình khi làm content. 

Kết luận.

Trong bài viết này, tôi đã giới thiệu với bạn về kỹ thuật tư duy sáng tạo trong ngành content, cũng như những cách thức giúp bạn sáng tạo hơn khi làm content. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có được những kiến thức, những kỹ năng và những ý tưởng mới cho công việc làm content của bạn. Hãy nhớ rằng, sự sáng tạo là một khả năng có thể được phát triển và cải thiện qua thời gian, nếu bạn có đủ niềm đam mê, sự kiên trì và sự luyện tập. Hãy luôn tìm kiếm những cơ hội, những thách thức và những nhu cầu mới, để thử thách và phát huy sự sáng tạo của bản thân. Mong đọc giả qua biết viêt này sẽ có những tư duy sáng tạo trong sản xuất nội dung độc đáo hơn.

Tác giả: Nhung Phan, Bảo Thạch